Nie każdy zdaje sobie sprawę z różnic pomiędzy poszczególnymi dziedzinami prawa. Tymczasem w praktyce zrozumienie podstawowych rozróżnień bywa niezwykle istotne dla właściwej oceny sytuacji prawnej. Wśród wielu gałęzi prawa, dwie z nich – prawo cywilne i prawo karne – szczególnie często funkcjonują w życiu codziennym. Czym dokładnie różnią się te dziedziny i jakie są ich kluczowe cechy?
Zakres regulacji prawnych
Prawo cywilne obejmuje szeroki wachlarz zasad i norm regulujących stosunki między podmiotami prawnymi, czyli osobami fizycznymi i prawnymi, na przykład w takich obszarach jak umowy, obowiązki, prawa autorskie czy majątek. Jego głównym celem jest uregulowanie tych stosunków w sposób sprawiedliwy oraz ochrona interesów ich uczestników.
Natomiast prawo karne dotyczy przestępstw i wykroczeń jako czynów zabronionych przez ustawodawcę oraz konsekwencji prawnej dla ich sprawców. Jego celem jest przede wszystkim ochrona wartości społecznych, np. życia, zdrowia czy porządku publicznego. Prawo karne zajmuje się także karnymi środkami zabezpieczającymi oraz warunkami odpowiedzialności karnej.
Podmioty zobowiązane i skutki prawne
W przypadku prawa cywilnego zobowiązania wynikają najczęściej z umów zawartych między stronami, choć mogą także wynikać z innych źródeł, jak np. czynów niedozwolonych czy stosunków majątkowych. Skutkiem prawnym takiego zobowiązania jest zazwyczaj obowiązek świadczenia określonej rzeczy, usługi czy też naprawienia szkody.
Z kolei w przypadku prawa karnego podmiotem zobowiązanym jest sprawca przestępstwa lub wykroczenia, a skutkiem prawnym jest nałożenie na niego kary, takiej jak grzywna, kara ograniczenia wolności czy pozbawienia wolności. Ponadto prawo karne przewiduje również możliwość orzeczenia innych środków karnych, takich jak np. świadczenia na rzecz pokrzywdzonego.
Charakter sankcji
W prawie cywilnym sankcje mają zasadniczo charakter naprawczy, czyli mają na celu odbudowanie stanu poprzedniego, naprawienie czy zadośćuczynienie pokrzywdzonemu za doznaną krzywdę. Dlatego w praktyce sąd cywilny orzeka na przykład odszkodowania, zadośćuczynienia czy zwrot świadczeń nienależnych.
W prawie karnym sankcje mają natomiast charakter represyjny, co oznacza, że ich celem jest ukaranie sprawcy za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia oraz zapobieganie jego przyszłym działaniom przestępczym. Sankcje karne mają również funkcję prewencyjną, odstraszającą potencjalnych przestępców od łamania prawa.
Wybierając kancelarię prawną, do której warto udać się po pomoc, warto zwrócić uwagę na to, czy specjalizuje się w wybranej gałęzi prawa. Są również kancelarie, które specjalizują się zarówno w prawie cywilnym, jak i prawie karnym. Przykładem takiej kancelarii jest Kancelaria Radcy Prawnego Karolina Przeniosło-Majka w Lublinie.